مدل آمادگی انرژي مبتنی بر ویژگی تمرین جهت دستیابی به اوج اجرا در کاتا

مقدمه: یکی از مهمترین و کاربرد يترین اهداف تمرین دستیابی به اجراي بهینه و توسعهي رو شهاي تمرینی است که منجر به
برآورده شدن چنین هدفی م یشود. اجراي ورزشی یک عملکرد چندعاملی است، به همین دلیل ورزشکار براي رسیدن به اوج اجرا
باید ترکیبی از ویژگیهاي خاص را دارا باشد. در راستاي دستیابی به چنین خصوصیات و سازگاريهاي ویژهي نخبگی، فرضیات
، نظریات و مدلهاي تمرینی گوناگون که بر عناصر مطلوب و ویژهي اجرا تاکید میورزند ارائهشدهاست ( 1). فرضیه ویژگی
تمرین 1 یکی از همین فرضیات است که در حیطه کنترل و یادگیري حرکتی ظهور کرده و نشاتگرفته از تئوري انتقال عناصر
هماهنگ ثورندایک ( 2) میباشد. مطابق با این فرضیه جهت دستیابی به اوج عملکرد ورزشی کلیه تمرینات ورزشی از جمله
تمرینات مرتبط با آمادگی انرژي باید از هر لحاظی مشابه با تکلیف ورزشی موردنظر باشند ( 3). متخصصان ورزش روشها و
مدلهاي مختلف بهبود آمادگی انرژي را در ورزشکاران به بوته آزمایش گذاشتهاند. تمرینات به شیوه تناوبی، ضربان قلب بیشینه،
و تداومی سریع نمونههایی از این شیوهها میباشند ( 4). متاسفانه علی- LSD ضربان قلب ذخیره بیشینه، تداومی، فارتلک، تداومی
رغم تأثیرات قابلقبول این شیوهها در ورزشکاران رشتههاي دومیدانی به نظر میرسد این شیوهها در سایر رشتههاي ورزشی از
جمله کاتا کارایی کمتري داشتهباشند ( 3). نتایج تحقیقات متعددي در رابطه با مشابهسازي ابزارهاي اندازهگیري آمادگی انرژي با
الگوهاي حرکتی بکاررفته در رشتههاي ورزشی موردنظر نیز از کاربرد اصل مهم ویژگی تمرین و کارائی آن در سنجش آمادگی
.( انرژي ورزشکاران به شدت حمایتمیکند ( 5
بنابراین، پژوهشگران در تحقیق حاضر با توجه به عدم کاربرد اصل اساسی و مهم ویژگی تمرین در طراحی کلیه روشها و مدل -
هاي تمرینی مرتبط با آمادگی انرژي در ورزشکاران کاتارو و با هدف ارائه مدل جدید آمادگی انرژي مبتنی بر ویژگی تمرین در
رشته کاتا به اندازهگیري تعداد ضربان قلب ورزشکاران در حین اجراي کاتاهاي مورد استفاده در مسابقات به عنوان ملاك شدت
اجرا پرداختند. محققان در پژوهش حاضر دادههاي بهدستآمده را در طراحی مدل جدیدي براي تقویت آمادگی انرژي ویژه ي
ورزشکاران رشته کاتا بهکاربردند. در راستاي دستیابی به الگوي شدت اجراي کاتا، تعداد ضربان قلب لحظه اي در یک ورزشکار
کاتارو قهرمان جهان مرد در توالیهاي 30 ثانیهاي تا 2 دقیقه بعد از اجراي کاتا مورد اندازهگیري قرارگرفت.
رو شتحقیق: شرکت کننده در پژوهش حاضر یک نفر از ورزشکارن مرد نخبه کاتا در رده سنی بزرگسال و با سابقه کسب مقام
اول جهانی بود که از نظر جسمانی در وضعیت کاملا سالم و از لحاظ آمادگی بدنی در سطح بسیار مطلوبی قرارداشت. در ضمن
1. Specificity of practice
مجموعه مقالات همایش ملی علم و کاراته، اول تا سوم آبان 1390 دانشگاه تبریز
قبل از فرایند اندازهگیري رضایتنامه شرکت در طرح پژوهشی و تعهدنامه اجراي بهینه کاتا از وي گرفتهشد. از اجراي کاتا
به عنوان تکلیف مورد اندازهگیري استفاده شد. کاتاهاي مورد اندازهگیري در پژوهش حاضر شامل کاتاي مهم سبک شیتوریو شامل
سینچین، چاتانیاراکوشانکو، سوپاریمپی و آهنان بودند که همگی از کاتاهاي اصلی و پرکاربرد در مسابقات میباشند. جهت جمع-
آوري دادههاي مربوط به تعداد ضربان قلب لحظهاي در حین اجراي کاتا، به عنوان ملاك شدت اجراي کاتا، و زمان کلی اجراي
کاتا از یک ضربان سنج استاندارد و دو عدد کرونومتر استفادهشد. با اعلام علامت شروع ورزشکار به اجراي کاتا پرداخت. تعداد
ضربان قلب لحظهاي ورزشکار در حین اجراي کاتا در توالیهاي 30 ثانیهاي تا 2 دقیقه پس از اتمام کاتا اندازهگیري و ثبت شد. در
ضمن اجراي کاتاي بعدي تا زمان ثابت ماندن ضربان قلب و اعلام آمادگی توسط ورزشکار به تعویق افتاد.
یافت ههاي تحقیق: جهت دستیابی به الگوي شدت اجراي هر کاتا دادههاي بهدستآمده در توالیهاي 30 ثانیهاي بر روي نمودار
میلهاي ترسیمشد. در ضمن براي طراحی زمآن هاي مربوط به استراحت در مدل موردنظر ترسیم نمودار را براي 2 دقیقه بعد از
اجراي هر کاتا ادامه دادیم.
شکل 1: میزان درصد ضربان قلب بیشینه در حین اجراي کاتاهاي مسابقه
بحث و نتیجه گیري: هدف از پژوهش حاضر ارائه مدل آمادگی انرژي مبتنی بر ویژگی تمرین جهت دستیابی به اوج اجرا در
ورزشکاران رشته کاتا میباشد. مطابق با نتایج کسبشده، الگوي شدت اجرا در هر چهار کاتاي مورد استفاده در مسابقات از یک
شیوه یکسان پیروي کرد. تعداد ضربان قلب در عرض 60 ثانیه ابتدایی کاتا به سرعت به محدوده ضربان قلب بیشینه رسید و این
وضعیت به مدت 90 ثانیه تا انتهاي کاتا حفظشد. بنابراین، پیشنهادمیشود براي تقویت آمادگی انرژي در ورزشکاران کاتا شیوهي
فعلی الگوي دویدن با روشهاي مختلف، توسط شیوه مبتنی بر ویژگی تمرین که بر مشابهت الگو و شدت اجراي کاتا تاکید می-
ورزد، جایگرینشود. در این شیوه ابتدا الگوي شدت اجراي هر کاتا (با صد در صد توان ورزشکار) در هر ورزشکار به صورت
جداگانه از طریق ثبت تعداد ضربان قلب لحظهاي در حین اجراي کاتا در هر 30 ثانیه مورد اندازهگیري قرارمیگیرد. سپس
ورزشکار به اجراي هر کاتا با درصدي از ضربآن هاي قلب ثبتشده در توالیهاي 30 ثانیهاي در چندین تکرار میپردازد. از طریق
مجموعه مقالات همایش ملی علم و کاراته، اول تا سوم آبان 1390 دانشگاه تبریز
یک برنامه تدریجی تنظیم شدت اجرا از تاکید بر افزایش تعداد تکرار به تاکید بر افزایش شدت اجرا (افزایش میزان درصد
ضربآن هاي ثبتشده) انتقالمییابد. لازم به ذکراست که ثبت تعداد ضربان قلب لحظهاي در حین اجراي کاتا در توالیهاي 30
ثانیهاي در هر ماه تکرار شده و برنامه جدید مطابق با اعداد جدید تنظیممیشود.
یافتهي پژوهش حاضر از نقطهنظر عملی و تمرینی پیشنهاد میکند که مشابهکردن الگو و شدت اجراي تمرینات مربوط به تقویت
آمادگی انرژي با الگو و شدت تکلیف حرکتی موردنظر در مسابقات (کاتا) فواید گستردهاي را جهت دستیابی به اجراي بهینه براي
ورزشکاران و مربیان رشته رزمی کاتا فراهممیکند. یافتههاي این پژوهش راهکارهایی را در خصوص چگونگی تنظیم جلسات
تمرین ورزشکاران براي مربیان و تمریندهندگان ورزشی با هدف دستیابی به اوج اجرا فراهم میکند. یافتهها نشانداد که مربیان
باید در جهت یکسانسازي الگو و شدت تمرینات مربوط به آمادگی انرژي با الگو و شدت تکلیف حرکتی موردنظر در مسابقات
(کاتا) بکوشند تا دستیابی به اهداف قهرمانی و اوج اجرا در ورزشکاران هر چه سریعتر تحققیابد.
واژههاي کلیدي: فرضیه ویژگی تمرین، کاتا، آمادگی انرژي
Reference
1.Harmison, J. (2006). Peak performance in sport: Identifying ideal performance states and developing athletes’
psychological skills. Professional Psychology, Research and Practice, 37, 233–243.
2.Thorndike, E. L., & Woodworth, R. S. (1901). The influence of improvement in one mental function upon the
efficiency of other functions. Psychological Review, 8, 247–261.
1. شارکی, ب. ( 1374 ). فیزیولوژي آمادگی جسمانی. (ب. ژاله دوست ثانی, و م. دهخدا, مترجم) تهران: اداره کل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش.
2. سندگل, ح. ( 1372 ). فیزیولوژي ورزش. تهران: کمیته ملی المپیک جمهوري اسلامی ایران.
4.Gergley, T. J., McArdle, W. D., Dejesus, P. T., Toner, M. M., Jacobowitz, S, & Spine, R. J. (1984). Specificity of
arm training. Medicine and Science in Sports and Exercise. 16, 349- 354.\
5.

فاطمه بهرامی
کارشناس ارشد تربیت بدنیRedmond, R. (2006).Kata The Folk Dances of Shotokan. Holly Sprin